بررسی ویژگی های انسان کامل از کتاب تفسیر المیزان محمد حسین طباطبایی و کتاب روانشناسی شخصیت از آبراهام مازلو

چکیده: در این پایان نامه سعی به بررسی ویژگی های شخصیتی انسان کامل از دیدگاه علاّمه طباطبایی در تفسیر المیزان و آبراهام مازلو از کتاب روانشناسی شخصیت سالم شده است. علاّمه محمد حسین طباطبایی (1402-1321ه ق) در مجلس درس استادانی چون شیخ محمد حسین اصفهانی برای دوره اصول خارجه، آیت الله نائینی برای فقه و فلسفه را از سید حسین باد کوبه ای و کلّیات علوم رجال را نزد آیت الله کوه کمری و ریاضی را نزد سید ابوالقاسم خوانساری آموختند. بعد از آن به تبریز برگشتند و بعد از مدّتی به قم هجرت کرده و تا آخر عمر خود در این شهر زندگی کردند و نگارش تفسیر خود را در این دوره تمام کرده اند. با مراجعه به این تفسیر در پی نظر ایشان در مورد انسان و کمالات انسانی که از قرآن بیان کرده اند هستیم. اگر چه علاّمه مستقیماً مطلبی فصل بندی شده در این رابطه در تفسیر خود ندارند. امّا با بررسی تفسیر ایشان می بینیم که ایشان به این موضوع چه مستقیماً و چه غیر مستقیم اشاره دارند که فصل دوّم این پایان نامه به بررسی نظرات ایشان در رابطه با انسان کامل می باشد مانند: مقام انسان کامل در جهان، نوع رفتار انسان کامل با دیگران، عوامل گمراهی یا دور شدن از کمال، و سلامتی انسان و...که این موارد ما را به تصویری از نظر علاّمه در مورد انسان کامل سوق می دهند. فصل سوّم این پایان نامه در رابطه با شخصیّت کامل از دیدگاه آبراهام مازلو می باشد. ایشان (1970-1908م) با دو رخداد مهم در زندگی یشان یعنی ازدواج کردن و آشنایی با -روانشناس رفتار گرا- جان.بی. واتسون زندگیشان معنایی دیگری پیدا کرد. امّا اعتقاد مازلو به رفتارگرایی که آن را پاسخی به تمامی معضلات بشری می دانست، بر اثر رویدادی به غایت شخصی یعنی بچه دار شدن یکسره واژگون شد. آنچه مازلو درک کرد پدیده ای به غایت عاطفی به نام عشق و احترام و احساس مسئولیت بود و او بر همین اساس به بررسی انسان سالم و ویژگی های آن چون درک صحیح از مردم، مهربانی و عشق به تمام انسانها، تلاش هدفمند در زندگی، داشتن رسالت و احساس مسئولیت را بیان می کنند و یک سلسله مراتبی را برای رسیدن به این کمال بیان می کنند که در فصل سوّم به طور مفصل به آن پرداخته شده است. فصل آخر این پایان نامه اختصاص دارد به بررسی تطبیقی نظرات این دو اندیشمند که در پاره ای از امور با هم اشتراک نظر دارند و در بعضی دیگر از ویژگی های انسان کامل هر یک از نگاه خاص خود مسئله را بررسی کرده اند. علاّمه طباطبایی با یک نگاه درون دینی و آرمان گرایانه و آبراهام مازلو با یک نگاه روانشناسانه و واقع گرایانه به این مسئله پرداخته اند که با این وجود و تفاوت در دیدگاه های این دو شخصیّت هیچ نقطه ی تعارضی در نظراتشان وجود ندارد.